Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.


 
ForumForum  Portali*Portali*  Latest imagesLatest images  RegjistrohuRegjistrohu  identifikimi  

 

 Roli kombėtar i bashkėsis Ungjillore

Shko poshtė 
AutoriMesazh
Pastor
Admin
Admin
Pastor


Numri i postimeve : 286
Age : 47
Location : Gjakova
Points : 15
Registration date : 26/05/2008

Roli kombėtar i bashkėsis Ungjillore Empty
MesazhTitulli: Roli kombėtar i bashkėsis Ungjillore   Roli kombėtar i bashkėsis Ungjillore EmptyFri Jun 13, 2008 7:27 am

Historia e panjohur e ABC-se

Kush e lindi Kongresin e Manastirit?

Nje nga ngjarjet me te shenuara te kultures shqiptare eshte Kongresi i Manastirit, i njohur ndryshe edhe Kongresi i Alfabetit.
Historikisht ishin ber shume perpjekje qe me ne fund te gjithe shqiptaret te perdorin nje alfabet te vetem.
Pa e menjanuar asnje veprimtar te kesaj qeshtjeje kuptohet se meritat u takojn atyre qe e kurorezuan kete identitet kombetar: jo shkronja arabe, jo turke dhe jo greke, por shkronja shqipe (latine-evropiane). E kush ishin me meritoret?!
Historia shqiptare nuk i permend ne nivelin e gjenezes, ideve, kreacionit dhe pergjegjesive te atyre patrioteve shqipetar qe po e benin alfabetin shqip.

Me meritoret e Kongresit te Manastirit jane ata qe nga M. Grameno i quan "foleja kombetare". Kjo fole i kishte njerezit e saj qe ishin themelues dhe drejtues te ketyre institucioneve: Kisha Ungjillore(protestante) Korce, me 1891; Shkolla e se dieles, me 1891-ne kuader te kishes; Shkolla e Vajzave, me 1891; shkollalaike qe udhehiqej se pari nga Sevastia; Vellazeria Ungjillore e Shqiperise, me 1892-shoqeri ungjillore dhe letrare; Letera e Vllazerise, me 1892-gazete; Ylli i Mengjesit-shoqat e grave.
Selia e ketyre organeve ishte Korca, dhe ne krye te kesaj foleje gjendej fillimisht Gjerasim Qeriazi, pastaj Gjergj Qeriazi dhe Pareshqevi Qerazi.

Kulturen shqipetare nuk e shohe te parcializuar e aq me pak qe vlerat e saj kombetare te perfetarizohen. Me kete dua te them qe nuk esshte fjala te shihet se cfar bene disa burra e gra qe ishin te krishter ungjillor shqipetar, por qe ne kulturen tone te thekesohet se cila ka qene vlera shoqerore dhe kombetare e Kishes Ungjillore Shqipetare. Gjate kohes se Rilindjes Kombetare ishin dy qendra ungjillore shqipetare: Korca dhe Manastiri.

Ishin pikerisht ungjilloret shqiptare qe dolen hapur ne Korce ne vitin 1891, edhe pse prania e tyre ishte shfaqur ne Manastir prej vitit 1887. Ata guxuan te predikojne, te luten dhe te kendojn shqip. Guxuan te hapin shkolla ne shqip. Guxuan te shkruanin dhe te botonin shqip. Guxuan te hapin kishen shqipe. Keshtu u formua fryma dhe gjaku i atyre intelektualve shqiptare pėr ta bere alfabetin shqip.

Kongresi nuk do te kishte kurre suksesin e tij pa ndihmen e klubit “Bashkimi” te Manastirit i cili u drejtua per shume kohe nga Gjergj Qeriazi si nėnkryetar. Gjergji ishte nėnkryetar i Kongresit dhe antar i Komisionit. Ai ishte perfaqesues i Shoqeris Biblike Britanike. Te tjer ungjillor qe ishin perfshir ne udhėheqjen e Alfabetit ishin Grigor Cilka, nėnkryetar i komisionit; Pareshqevi Qiriazi, sekretare e Komisionit te ABC-se; Kristo Dako, pjesmarres; Violet Kenedi, vėzhguese (e vetmje Amerikane qe mori pjese ne Kongres); Fillomena Bonati, vėzhguese etj. Ishte pėrgatitur nje liste me 150 delegat pėr ne Kongres, ku mbi 35 ishin ungjillore, prandaj thuhet ne raportin zyrtar te Kongresit se moren pjese shqiptare mysliman, katolik, ortodoks dhe ungjillore.

Kongresi ishte vendosur qe te hapte shtypshkronjen e vet dhe Gjergj Qeriazi u caktua drejtor i saj. Kjo ishte shtypshkronja e pare shqiptare, dhe u be shume e njohur kudo nder shqiptare, por pastaj turqit e mbyllen.

Kishat ungjillore, sidomos ato ne Evropen Perendimore kishin mision hapjen e shkollave dhe botimin e librave, dhe keto misione po realizoheshin pak a shume edhe ne Shqiper duke u hapur fillimisht dy shkolla ne Korce, pastaj berja e ABC-ese shqipe, dhe se fundi filloj punen shtypshkronja. Keshtu “Foleja Kombetare” historikisht lindi (celi) Kongresin e Alfabetit.

Pėr kontributin e madh kombėtar qe kishte dhene “Foleja Kombetare”, me rastin e 40-vjetorit te veprimtarise, me 2 korrik 1931, ne Kamez (periferi e Tiranes), Mbreti Zog si dhe Nena Mbretereshe e dekoruan me cmim te larte. Kjo fole kombetare gjate kėsaj kohe zyrtarisht quhej “Instituti Qeriazi” (Instituti Kyrias).

asopaj
Mbrapsht nė krye Shko poshtė
https://misionikosova.albanianforum.net
 
Roli kombėtar i bashkėsis Ungjillore
Mbrapsht nė krye 
Faqja 1 e 1

Drejtat e ktij Forumit:Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi
 :: Jeta pėrditė :: Debate dhe diskutime-
Kėrce tek: